Irk standardında mükemmel, peki ya sağlık?

 

Her ırkın yatkın olduğu bazı genetik hastalıklar ve anatomik problemler vardır. Sağlıklı bir Labrador Retriever edinmebilmek için ebeveynlerinin aşağıdaki rahatsızlıkları taşıyıp taşımadığı hakkında test edilmiş olmaları çok önemlidir.
Kinoloji kurumları, aldatmacayı önlemek için sadece kendilerinin onayladığı labaratuvarlarda yapılan test sonuçlarını dikkate alırlar. 
İşini ciddiye alan yetiştiriciler, yavrunun şeceresi ilk kez çıkartılırken ebeveynlerinin adlarının altına sağlık bilgilerini kısaltmalar halinde yazdırırlar (örn: PRA, EIC, CNM, HNPK clear, HD:A, ED:0). Dolayısıyla köpek almak isteyen kişiler, yavrunun her ebeveyninin sonuçlarını tek tek araştırmak yerine bu bilgileri şecere belgesinde toplu halde ve doğru olarak görebilirler.
Türkiye'de DNA testleri için FCI onaylı veteriner hekim ve labaratuvar henüz bulunmamaktadır, bu sebeple Türkiye'deki köpeklerin test için yurt dışına gitmeleri gerekmektedir. Fakat kalça displazi ve BAER duyma testi Bursa Uludağ üniversitesinde yapılmaktadır. Önümüzdeki yıllarda ülkemizde de DNA testlerinin yapılabileceğini tahmin ediyoruz. Zoey gibi henüz test edilmemiş fakat bütün ebeveynleri temiz sonuç vermiş köpekler için "clear by parentage" ifadesi kullanılır. Bu köpekler genetik olarak temiz soydan geldikleri (ailelerinde taşıyıcı bulunmadığı) için hastalık taşıma riskleri yoktur.

Labrador Retriever ırkının genetik olarak etkilendiği hastalıklar şunlardır:

 

• PRA (Progressive Retinal Atrohpy): Progresif retinal atrofi bir ilerleyici retina tembelliğidir. 

  Bu hastalık genetik olarak kuşaktan kuşağa aktarılır. Hastalık farklı köpek ırklarında, değişik yaşlarda, birbirinden az çok değişik formlarda oluşur. Söz gelimi Terrierlerde ileri yaşlarda gelişen tipi 9-10 yaşından sonra gelişir. Labradorlarda 5-6 yaşlarında şekillenebilir. Bu hastalık gözün retina tabakasını etkiler. Retina, göz içerisinde odaklanan ışığı elektriksel uyarım haline çeviren ve bu uyarımı göz sinirine taşıyan özel hücreler içerir. Bu hastalıkta, retina yavaş yavaş incelir ve hücrelerin fonksiyonu bozulur. Genellikle gece ya da loş ortamda görüş kaybı ile başlar, ancak zamanla ilerleyerek gündüz görüşü de bozulur. Sonuç büyük olasılıkla körlüktür ve tedavisi yoktur. Kalıtımsal olan bu hastalık DNA testleri ile tespit edilebilmektedir. Hastalık tanısı kesinleşen köpeklerden yavru alınmamalıdır. 
   

• EIC (Excercise Induced Collapse): Egzersize bağlı çöküş, ağırlıklı olarak Labrador Retrieverlarda meydana gelen ama aynı zamanda Chesapeake Bay Retriever ve Curly Coated Retrieverlarda da görülen, genetik bir sendromdur. Yoğun egzersiz ya da aktivite esnasında kas güçsüzlüğü, koordinasyon bozukluğu ve yaşamı tehdit eden çöküş belirtileri gösteri. Etkilenen köpekler hafif-orta derece egzersizi bir nebze tolere edebilir, ancak mera yarışmaları veya av testlerindeki yorucu aktivite, hatta belki sadece 5-10 dakikalık aşırı heyecan bile halsizlik ya da çökmeyi uyarabilir. Genellikle EIC'den etkilenen köpekler av ya da spor eğitimine devam edemezler.

  EIC, genç erişkin Labrador Retrieverlarda artan sıklıkta gözlenmektedir. EIC'ye sahip köpeklerde belirtiler arka bacakları sürüklmekten ağır çöküşe kadar değişkenlik gösterir. Genellikle 7 ay ve 2 yaş arası belirtiler belirgin hale gelir. Bu genetik sendromdan etkilenen köpeklerde EIC mutasyonunu tanımlamak DNA testi ile mümkündür. EIC'den etkilenen köpeklerden yavru alınmamalıdır. Taşıyıcı olan köpekler ise yalnızca  "clear" köpeklerle eşleştirilmelidir.
   

• CNM (Centronuclear Myopathy): Sentronükleer miyopati veya miyotübüler miyopati olarak da bilien bir kas sistemi rahatsızlığıdır. 1970 yılından beri Labrador Retrieverlarda da görülmeye başlayan vahim bir hastalıktır, genetik olarak taşınır, ölümcül olma riski vardır. Etkilenen yavru doğumda diğer kardeşlerinden ayırt edilemez, fakat 2 haftalık olduğunda kilo kaybı başlar ve ilerler. Birinci ayı doldurduğunda tendon reflekslerinin olmadığı fark edilir ve bu belirti erken tanı için yeterlidir. Bu rahatsızlık sebebiyle gelişen engellilik halinin belirti göstereceği yaş aralığı genellikle 2 ila 5 aydır. Genel bir kas güçsüzlüğü, garip bir yürüyüş ve aktivite toleransında düşüş görülür. Yavru bu hastalıktan ömür boyu kurtulamaz. Kalıtımsal olan bu hastalığın tespiti DNA testi ile mümkündür. CNM'den etkilenen köpeklerden yavru alınmamalıdır. Taşıyıcı olan köpekler ise yalnızca "clear" köpeklerle eşleştirilmelidir.
   

• HNPK (Hereditary Nasal Parakeratosis): Kalıtsal burun paraketarozu, Labrador Retrieverlarda görülen bir burun derisi rahatsızlığıdır. Hiperparaketarozun ilk belirtileri 6 aylık ile 1 yaş aralığında görülür. Bazen kronik tahriş ve nazal deri iltihabına doğru ilerleyen ağrılı çatlaklar görülür. Hastalık yaşamı tehdit etmemesine rağmen bu inatçı ve acı verici semptomlarla başa çıkabilmek için köpeğin burnuna ömür boyu antibiyotik ve nemlendirici ajanlar uygulanmalıdır. Genetik olarak taşınan bu hastalığın tespiti DNA testi ile mümkündür. HNPK'den etkilenen köpeklerden yavru alınmamalıdır. Taşıyıcı olan köpekler ise yalnızca "clear" köpeklerle eşleştirilmelidir.
   

• HD (Hip Displasia): Kalça displazisi, kalıtsal olarak diğer kuşaklara aktarılan ve kalça eklemindeki uyumsuzluk ve gevşekliğe bağlı olarak oluşan biyomekanik bir  hastalıktır. Bu biyomekanik bozukluk sonucunda eklemi oluşturan kemik başı ,eklem çukurluğuna tam uyum sağlayamaz ve sürekli girip çıkar. Bu durumda gerek eklem çukurluğunda gerekse kemik başında oluşan deformasyonlar sonucunda kalça ekleminde ağrı, hareketlerinde sınırlanma ve topallık, eklem dejenerasyonu ve kireçlenme meydana gelir. Hastalık daha çok Labrador Retriever, Golden Retriever  Alman Çoban Köpeği , Kangal, Danua, Saint Bernard gibi büyük ırk köpeklerde görülür. Çoğu displazik köpek normal kalça eklemi ile doğar. Fakat genetik aktarım (ve büyük ihtimalle diğer faktörler) sebebi ile; eklem gevşekliği , kalça yapısının anormalleşmesi kalça displazisi ve buna ait belirtiler ortaya çıkar. Yapılan bütün bilimsel çalışmalar göstermiştir ki kalça displazisi genetik bir hastalıktır. Displazisi olan anne ve babadan doğacak köpeklerin yavruları çok büyük ihtimalle displazik olacaklardır. Hastalık belirtisi göstermeyen ve taşıyıcı olmayan anne ve babadan doğacak yavrular ise risk altında değildirler. Birçok ülkede 1960 senesinden beri seçici yetiştirme programları uygulanarak sadece hastalığı taşımayan köpeklerin üremesine çalışılmaktadır. Tanı, kalça ekleminin uygun pozisyonlarda alınmış röntgenleri ile konulabilir. Bu yöntemde anestezideki köpeğin gergin sırtüstü pozisyonda röntgeni çekilir . Değerlendirme yapılırken , eklemin durumu Noberg açı değeri ve var olabilecek dejeneratif değişiklikler araştırılarak değerlendirme yapılır. Kalça ekleminin durumuna göre A1 , A , B , C , D , E olarak skorlanır. A1, A ve B skoru alan köpekler yetiştirmede kullanılabilir. Yavru alırken mutlaka ebeveynlerinin röntgen skorlarını görmeyi talep ediniz. 
   

• ED: (Elbow Displasia): Dirsek displazisi genetik bir problem olup, dirsek ekleminin uyumsuzluğuna yol açan çeşitli bozuklukları kapsar. Büyüme plaklarının zamanında kapanmaması, bunlarda mikro kırıkların ya da ayrılmaların olması yüzünden eklem stabilitesinin bozulması, ağrı ve topallıkla seyreder.  Zamanla eklemde deformasyon ve kireçlenme meydana gelir. Tedavisi ancak ameliyatla mümkündür, son derece ağrılı ve üzücü bir süreçtir. Tanı, dirsek ekleminin uygun pozisyonlarda alınmış röntgenleri ile konulabilir. Eklemin durumuna göre sonuç 0, 1, 2, 3 olarak skorlanır. 0 ve 1 skoru alan köpekler yetiştirmede kullanılabilir. Yavru alırken mutlaka ebeveynlerinin röntgen skorlarını görmeyi talep ediniz. 

​

Aşağıda soldaki fotoğrafta, Mayıs 2015'te doğan yavrularımızın babasına ait kalça displazisi raporunu görüyoruz, skor B. Sağdaki fotoğrafta ise dirsek displazisi raporunu görüyoruz, skor 0. Fotoğrafları daha büyük boyutta görmek için üstlerine tıklamanız yeterli.

Yine köpek tüccarlarının ağzında sakız olmuş bir başka laf da "sağlık garantisi"dir. Bir köpeğin kendisinin ya da ebeveynlerinin ırka has hastalıklara dair DNA test raporları, kalça ve dirsek displazi skor belgeleri yoksa veya test sonuçları şeceresinde yazmıyorsa sağlık garantisi diye bir şey söz konusu olamaz!